The proper test for appealability

by | Jun 18, 2022 | TSAR, TSAR 2022 I3

The proper test for appealability

Author: Q Du Plessis

ISSN: 1996-2207
Affiliations: Member of the Johannesburg Bar
Source: Tydskrif vir die Suid-Afrikaanse Reg, Issue 3, 2022, p. 438-456
https://doi.org/10.47348/TSAR/2022/i3a2

Abstract

In die Suid-Afrikaanse reg is nie elke hofbevel appelleerbaar nie. Sedert Zweni v Minister of Law and Order was die toets dat ’n bevel finale effek moet hê, dat dit finaal moet wees ten opsigte van die regte van die partye en dat dit minstens ’n aansienlike gedeelte van die geëiste regshulp moet afhandel. Boonop moet verlof tot appèl toegestaan word. Onlangs is die Zweni- dictum wel afgewater en vervang deur ’n samevattende toets met ’n oënskynlik grondwetlike herkoms, naamlik of dit in die belang van geregtigheid is om die appèl aan te hoor al dan nie. In hierdie artikel analiseer ek die belang van die geregtigheidstoets. In die eerste plek kritiseer ek die onderskeid wat getref word tussen enersyds appelleerbaarheid en andersyds verlof tot appèl. Aangesien verlof tot appèl net toegestaan mag word as die bevel appelleerbaar is, en ’n bevel nie appelleerbaar kan wees as verlof tot appèl nie toegestaan moes word nie, volg dit dat geen onderskeid getref behoort te word tussen die twee toetse nie. In die tweede plek argumenteer ek dat die belang van geregtigheid slegs die toets vir appelleerbaarheid na die konstitusionele hof behoort te wees en nie ook vir ’n beroep op enige ander hoër hof nie. Eerstens is dit omdat die toets verkry is uit artikel 167(6) van die grondwet, wat die standaard vir appelleerbaarheid na die konstitusionele hof definieer, maar nie na beroep na enige ander hoër howe verwys nie. ’n Bevinding dat die belang van geregtigheid die regte toets vir appelleerbaarheid vir ander howe ook is, is dus in stryd met die spreuk expressio unius est exclusio alterius. Tweedens volg dit omdat die dicta tot die teendeel wat die hoogste hof van appèl in S v Western Areas en Philani-Ma- Afrika v Mailula geopper het, obiter is. Steun op daardie sake as gesag vir die beginsel dat die belang van geregtigheid die toets vir appelleerbaarheid na ander howe as die konstitusionele hof is, is dus per incuriam. In die derde plek argumenteer ek dat artikel 17(1) van die Wet op Hoër Howe, 2013 die regte toets vir appelleerbaarheid na alle howe anders as die konstitusionele hof uiteensit. Dit is so omdat artikel 17(1) die minimum vereistes vir verlof tot appèl definieer. Enige hofbevel wat nie appelleerbaar is onder artikel 17(1) nie, kan dus nie appelleerbaar gemaak word deur die toets van die “belang van geregtigheid” nie. Verder is enige hofbevel wat appelleerbaar is onder artikel 17(1) óók appelleerbaar onder die toets van die belang van geregtigheid. In alle gevalle is die toets van die belang van geregtigheid dus nie wesenlik tot die toets vir appelleerbaarheid nie en behoort daarmee weggedoen te word by ’n beroep op enige ander hoër hof as die konstitusionele hof. “[T]he tale I have to tell is unflattering of the higher judiciary. It is an account of how the judges invented a rule based upon conceptual misunderstanding … ; of their invincible ignorance of the mess they had made of the law; and of their immobility on the subject, carried to the extent of subverting an Act of Parliament designed to put them straight.”

The apportionment of legal costs in South Africa: a comparative analysis

by | Jun 18, 2022 | TSAR, TSAR 2022 I3

The apportionment of legal costs in South Africa: a comparative analysis

Author: T Bekker

ISSN: 1996-2207
Affiliations: Associate Professor in Procedural Law, University of Pretoria
Source: Tydskrif vir die Suid-Afrikaanse Reg, Issue 3, 2022, p. 457-476
https://doi.org/10.47348/TSAR/2022/i3a3

Abstract

Een van die grootste hindernisse wat toegang tot die reg in siviele sake, soos gewaarborg in artikel 34 van die Suid-Afrikaanse grondwet, belemmer, is die toekenning van astronomiese regskoste aan die einde van ’n regsgeding. Daar is twee fundamentele reëls wat van toepassing is wanneer ’n hof ’n kostebevel toestaan aan die einde van regsverrigtinge in Suid-Afrika. Die eerste basiese reël bepaal dat die toekenning van regskoste in die diskresie van die hof is. Die tweede algemene reël bepaal dat koste die uitkoms volg, met ander woorde, koste word toegeken aan die suksesvolle party (die sogenaamde Engelse model). Daar kan slegs van hierdie algemene reël afgewyk word waar daar goeie gronde of spesiale omstandighede teenwoordig is wat die toekenning van ’n alternatiewe kostebevel regverdig. Hierdie wye diskresie gee egter aanleiding tot sekere problematiese aspekte in gevalle waar beide partye ’n sekere mate van sukses behaal. In hierdie artikel word die reël dat koste in die algemeen die uitkoms volg in die afwesigheid van spesiale omstandighede, krities bespreek. Daar word aangevoer dat, alhoewel die toekenning van koste in die algehele diskresie van die voorsittende beampte is, die algemene reël dat koste die uitkoms volg, in die meeste gevalle slaafs nagevolg word, selfs waar daar ’n werklike dispuut tussen die partye bestaan. Daar word aangetoon dat daar verskillende benaderings deur ons howe gevolg word by die toekenning van kostebevele wat regsonsekerheid tot gevolg het en wat dit moeilik maak vir ’n party om te besluit of dit die moeite werd is om regsverrigtinge in te stel of te verdedig. Daar word derhalwe aanbeveel dat die algemene reël behou moet word, maar dat die howe se diskresie vernou moet word en dat sekere voorafbepaalde faktore in aanmerking geneem moet word by die toekenning van ’n kostebevel, wat billik is teenoor al die partye. Die algemene reël behoort ook gewysig te word om voorsiening te maak vir die verdeling van regskoste waar beide partye ’n mate van sukses behaal het tydens die verhoor. Die regsposisie in België, Duitsland, Nederland en Engeland en Wallis word krities bespreek en daar word aanbeveel dat sekere bepalings van hierdie buitelandse regstelsels met vrug in Suid-Afrika geïmplementeer kan word.

Copyright owners, performers and streaming: a South African perspective on addressing the value gap

by | Jun 18, 2022 | TSAR, TSAR 2022 I3

Copyright owners, performers and streaming: a South African perspective on addressing the value gap

Author: G Jansen

ISSN: 1996-2207
Affiliations: Lecturer, Department of Mercantile Law, Stellenbosch University
Source: Tydskrif vir die Suid-Afrikaanse Reg, Issue 3, 2022, p. 477-495
https://doi.org/10.47348/TSAR/2022/i3a4

Abstract

Hierdie artikel ondersoek die bedryf van aanlyn musiekstroomdienste, en in die besonder tot watter mate outeursreghebbendes en kunstenaars vergoed word vir die gebruik van hul beskermde werk deur musiekstroomdienste. Soos tegnologie ontwikkel, het die gebruik van musiekstroomdienste die oorwegende manier geword waarop luisteraars omgaan met musiek. Hoewel die aantal musiekstroomdiensgebruikers beduidend toeneem, is daar nie ’n ooreenstemmende toename in die tantieme wat outeursreghebbendes en kunstenaars ontvang vir die gebruik van hul werke deur musiekstroomdienste nie. Daar is ’n wêreldwye poging om hierdie waardeverskil aan te spreek. Die artikel ontleed die Suid-Afrikaanse wetgewing rakende die verhouding tussen outeursreghebbendes en kunstenaars, en die tantieme waarop hul geregtig is. Daar word ondersoek of hierdie partye effektief beskerm word in die lig van hoe aanlyn musiekstroomdienste bedryf word. Die outeur voer aan dat daar ’n duidelike verskil is in die mate waartoe outeursreghebbendes en kunstenaars beskerm word in terme van die Wet op Outeursreg en die Wet op die Beskerming van Kunstenaars. Kunstenaars het slegs ’n reg op vergoeding vir die gebruik van hul optredes, waar outeursreghebbendes eksklusiewe regte het tot die gebruik en uitbuiting van hul werk. Gebaseer op die voorstelle en wysigings van die Wêreld Intellektuele Goedere Organisasie en die Europese Unie, voer die outeur aan dat ʼn addisionele reg tot vergoeding vir die gebruik van hul werk in die geval van die interaktiewe manier waarop musiekstroomdienste bedryf word, ingesluit moet word in die raamwerk van outeursregwetgewing. Hierdie voorgestelde wysiging verseker dat Suid- Afrikaanse musikante billike vergoeding ontvang vir die gebruik van hul werk in die bedryf van aanlyn musiekstroomdienste en verseker ook datdie Suid-Afrikaanse wetgewende raamwerk op gelyke voet met internasionale standaarde kan wees.

Aantekeninge: Weer eens middellike aanspreeklikheid weens ’n werknemer se opsetlike optrede in eie belang – raak ons regspraktisyns én die howe in hierdie verband dalk oorywerig?

by | Jun 18, 2022 | TSAR, TSAR 2022 I3

Aantekeninge: Weer eens middellike aanspreeklikheid weens ’n werknemer se opsetlike optrede in eie belang – raak ons regspraktisyns én die howe in hierdie verband dalk oorywerig?

Author: J Scott

ISSN: 1996-2207
Affiliations: Universiteit van Suid-Afrika
Source: Tydskrif vir die Suid-Afrikaanse Reg, Issue 3, 2022, p. 496-514
https://doi.org/10.47348/TSAR/2022/i3a5

Abstract

Over the last few years our courts have increasingly handed down judgments dealing with employers’ vicarious liability for delicts committed by their employees during so-called “frolics of their own”. In these judgments the standard requirements for vicarious liability were regularly confirmed, with the exception that the requirement that the delict should have been committed within the course and scope of the employee’s employment underwent major development. In the constitutional court judgment of K v Minister of Safety and Security handed down in 2005 the so-called “standard test” was transformed: the second tier of the test which is applied to establish a sufficiently close link between the employee’s delict and the business activities of the employer was developed from a purely factual test to one incorporating mixed questions of fact and law in which public policy in terms of the constitution plays a major role. Following this judgment our courts increasingly began giving favourable judgments to plaintiffs who had suffered harm flowing from the actions of employees deviating from their normal duties to pursue their own objectives, against their employers (so-called “deviation” cases). This tendency presented itself not only where such actions were instituted against the state in its capacity as employer, but also against private institutions such as a security company, as in the recent judgment of the supreme court of appeal in the case of Stallion Security (Pty) Ltd v Van Staden in 2020. In Oudehoutkloof Boerdery (Pty) Ltd v Venter ((1649/2018) 2021 ZAECGHC 85 (16 September 2021)) the salient facts were that the defendant was the sole proprietor of JLC Cruisers, a business selling restored Toyota vehicles. The defendant’s son was his only employee, with wide-ranging tasks such as marketing, bookkeeping and the general running of affairs. The plaintiffs had previously deposited certain amounts into JLC Cruiser’s bank account following oral agreements for the sale to them of certain vehicles. Thereafter the defendant’s son made unauthorised withdrawals from the bank and misappropriated all the deposited funds for his own use. Shortly before this became known, he committed suicide. The plaintiffs then successfully instituted a delictual claim against the defendant based on the latter’s vicarious liability for the actions of his employee son committed while the latter was on a “frolic of his own”. It is pointed out that the court failed to consider two fundamental requirements for vicarious liability, viz that the employee should have committed a delict against the plaintiffs and that an employeremployee relationship should have existed between the defendant and the perpetrator. It is argued that although the son definitely committed wrongful acts of misappropriation of funds against his father’s (the defendant’s) sole proprietorship, such acts were in fact not delicts committed against the plaintiffs, in particular due to the absence of the delictual elements of wrongfulness, harm and causation. Furthermore, some doubt is expressed regarding the court’s finding that the son had been an employee and not, for example, an independent contractor. Furthermore, based on the assumption that I may be mistaken regarding the former conclusions, the court’s finding that the son had acted within the course and scope of his employment is criticised. It is then suggested that the plaintiffs should simply have instituted a contractual remedy affording them restitution of their deposits. On the assumption that my analysis that there was no delictual basis of the plaintiffs’ actions is erroneous, the final question posed is whether the availability of contractual claims does not exclude delictual remedies in a case such as the present. On the authority of judgments such as Lillicrap, Wassenaar and Partners v Pilkington Brothers (SA) (Pty) Ltd, Trustees, Two Oceans Aquarium Trust v Kantey and Templer (Pty) Ltd and AB Ventures Ltd v Siemens Ltd the conclusion is drawn that the concurrence of contractual and Aquilian claims should result in the court’s rejection of the delictual claims. Finally, it is pointed out that an outcome such as that in the case under discussion could have a definite bearing in instances where someone in the defendant’s position had indemnity insurance cover. In such an instance the outcome would be advantageous to both the plaintiffs and the defendant: the latter’s damage would be covered, enabling him to restore the plaintiffs’ deposits. The only loser would be the defendant’s insurer. For this reason, this judgment should arouse the interest of South African insurance companies.

Aantekeninge: The legal nature and implications of the conversion of convertible securities

by | Jun 18, 2022 | TSAR, TSAR 2022 I3

Aantekeninge: The legal nature and implications of the conversion of convertible securities

Author: KE Van der Linde

ISSN: 1996-2207
Affiliations: University of Johannesburg
Source: Tydskrif vir die Suid-Afrikaanse Reg, Issue 3, 2022, p. 514-527
https://doi.org/10.47348/TSAR/2022/i3a6

Abstract

Maatskappye geniet aansienlike vryheid ten opsigte van die regte wat aan verskillende klasse aandele toegewys word. Benewens tipiese klasonderskeidings gebaseer op stemreg, aanspraak op dividende en die reg om by ontbinding in die maatskappy se netto bates te deel, kan die eienskappe van aflosbaarheid en omskepbaarheid verdere variasie in die aandeelstruktuur skep. Hierdie bydrae fokus op omskepbare aandele en ander omskepbare sekuriteite soos omskepbare skuldbriewe. Omskepbaarheid dui op die kenmerk dat een sekuriteit mettertyd omskep kan word in ’n ander sekuriteit, hetsy ter keuse van die maatskappy, die aandeelhouer, of by die plaasvind van ’n gespesifiseerde gebeurtenis. Die Maatskappywet 71 van 2008 bied weinig leiding oor die regsaard van omskepping en standaardkommentare ontleed nie die stappe betrokke by die omskepping van omskepbare sekuriteite nie. Die standaardwerk oor maatskappy-sekretariële praktyk bied verduidelikings wat nie oral strook met die wet en regulasies nie. Sorgvuldige ontleding van die verspreide bepalings wat wel na omskepbare sekuriteite verwys is dus noodsaaklik. Hierdie bepalings handel spesifiek oor gevalle waar die omskepbare instrument in ’n aandeel omskep kan word. Die wet bevat verskeie aanduidings dat omskepping nie ’n magiese transformasie is waar die bronsekuriteit plotseling die doelsekuriteit word nie, maar dat ’n nuwe sekuriteit ter vervanging van die oue uitgereik word. Dit blyk duidelik uit artikel 42(3)(b) wat bepaal dat die direksiebesluit om sekuriteite wat in aandele omskepbaar is uit te reik, terselfdertyd die besluit is om doelaandele uit te reik waarin dit omskep mag word. Soortgelyke aanduidings verskyn in artikel 40(1)(b) wat verwys na die uitreik van aandele ingevolge omskeppingsregte wat aan voorheen uitgereikte sekuriteite kleef en in artikel 41(4)(a)(ii) wat by die berekening van ’n persentasie in artikel 41(3) verwys na die stemreg van aandele wat uitgereik staan te word in ’n omskepping. Hierdie konstruksie strook ook met die noterings- vereistes van die JSE Bpk. Die vraag ontstaan dan op welke wyse van die bronsekuriteit ontslae geraak word en wat presies die reëls rondom die uitreiking van die doelaandele is. Die outeur argumenteer dat die bronsekuriteite slegs onttrek word as uitgereikte aandele maar dat hul steeds deel van die maatskappy se gemagtigde aandele bly en dat wysiging van die akte van inlywing dus nie nodig is nie. Wat uitreiking van die doelaandele betref voorsien die wet dat enige aandele wat moontlik mettertyd as doelaandele uitgereik sal moet word, reeds deel van die gemagtigde aandele moet uitmaak wanneer die bronsekuriteite uitgereik word. Dit dien ter beskerming van die houer van die omskepbare instrument. In die gewone gang van sake vind uitreiking van die doelaandele dus plaas sonder om die maatskappy se gemagtigde kapitaal te raak en word die transaksie bloot in die sekuriteiteregister gereflekteer waar die uitgereikte aandele van die doelklas verhoog word. Daar is egter wel oorgangsprobleme weens die feit dat die 1973-Maatskappywet die uitreiking van omskepbare instrumente, die uiteensetting van gemagtigde aandele, asook die beskikbaarheid van pariwaarde-aandele anders hanteer as die huidige wet. Dit is jammer dat die omskeppingsregte van voorafbestaande omskepbare instrumente nie voldoende deur die oorgangsmaatreëls beskerm word nie.

Aantekeninge: The competition principle as criterion for ascertaining wrongfulness in the competitive struggle

by | Jun 18, 2022 | TSAR, TSAR 2022 I3

Aantekeninge: The competition principle as criterion for ascertaining wrongfulness in the competitive struggle

Author: J Neethling

ISSN: 1996-2207
Affiliations: University of the Free State
Source: Tydskrif vir die Suid-Afrikaanse Reg, Issue 3, 2022, p. 527-536
https://doi.org/10.47348/TSAR/2022/i3a7

Abstract

Hierdie bydrae verken die lotgevalle van die mededingingsbeginsel in die Suid-Afrikaanse reg. Dit is gevestigde reg dat die algemene kriterium vir die bepaling van deliktuele onregmatigheid in ons reg die boni mores (regsoortuiging van die gemeenskap) of redelikheidsmaatstaf is. Dit geld ook vir onregmatigheid in die mededingingstryd. Nietemin, in die Masstores-saak het die konstitusionele hof in die voetspore van Van Heerden en Neethling Unlawful Competition (2008) 128-133, aangevoer dat hierdie kriterium só vaag is dat dit op sigself nie ’n rasionele maatstaf vir die bepaling van onregmatigheid vir alle konflikte tussen mededingers bied nie. Konkretisering van die boni moresmaatstaf is dus noodsaaklik en dit kan gevind word in die sogenaamde mededingingsbeginsel wat die breinkind van Van Heerden (later ’n appèlregter én die waarnemende hoofregter) in sy proefskif was. Dié beginsel hou in dat die mededinger wat die beste en/of billikste prestasie lewer, die oorwinning in die mededingingstryd moet behaal; die een wat die swakste prestasie bied, moet die onderspit delf. Prestasiemededinging moet dus die deurslag gee by die vraag na die onregmatigheid al dan nie van die optrede van een mededinger teenoor ’n ander. Handelinge wat nie op die meriete van die prestasie van die dader berus nie, word dienooreenkomstig in beginsel as onregmatig beoordeel. Die mededingingsbeginsel is uitdruklik erken en toegepas in ’n aantal beslissings van die hooggeregshof, en onlangs ook deur die hoogste hof van appèl in die Beverage-saak. Baie belangrik is dat hierdie ontwikkeling insgelyks deur die konstitusionele hof in die Masstores-saak bevestig is. So gesien, is daar geen rede waarom hierdie beginsel in die toekoms nie met goeie gevolg in alle gevalle van mededingingskonflik aangewend kan word nie. Dit geld veral vir nuwe gevalle wat nie onder die erkende verskyningsvorme van onregmatige mededinging tuisgebring kan word nie. Nietemin is die howe (byvoorbeeld die hoogste hof van appèl in die Quad Africa- en Cochrane Steel Products-sake) erg gekant teen die erkenning van nuwe vorme, soos aanleuning, wat nie binne die toepassingsgebied van ’n erkende vorm, soos aanklamping, pas nie, selfs waar betrokke gedrag sonder twyfel contra bonos mores en in stryd met die mededingingsbeginsel is. Die hoop word uitgespreek dat die regspraak in die toekoms van hierdie benadering sal afsien en, soos die konstitusionele hof in die Laugh it Off CC-saak ten aansien van aanleuning, nuwe mededingingsgedrag wat strydig met die mededingingsbeginsel is, eweneens as onregmatige mededinging sal beoordeel.

Aantekeninge: Borgstelling deur ’n skuldenaar vir eie skuld bly nietig ongeag vermeende skynverwekking en enkele ander aspekte van borgstelling

by | Jun 18, 2022 | TSAR, TSAR 2022 I3

Aantekeninge: Borgstelling deur ’n skuldenaar vir eie skuld bly nietig ongeag vermeende skynverwekking en enkele ander aspekte van borgstelling

Author: JC Sonnekus:

ISSN: 1996-2207
Affiliations: Universiteit van Johannesburg
Source: Tydskrif vir die Suid-Afrikaanse Reg, Issue 3, 2022, p. 536-550
https://doi.org/10.47348/TSAR/2022/i3a8

Abstract

The deeply ingrained precedent used by many legal advisors to credit providers in South Africa in securing the claim of the latter to their debtors as legal persons with a surety agreement that binds the directors of the legal person as sureties and co-principal debtors, is of doubtful use. In reality, this agreement provides a false sense of security that does not merit the paper on which it is written. If the same legal subject is involved in both personae, a court cannot ignore the trite principle that a party cannot stand surety for itself. In the Radiant case, the original “business entity” was in reality the alter ego of M because it was not registered as any legal person; M was merely trading as Xelmar FXN. Although M signed as surety, as co-principal debtor and also as the agent representing the business, in reality, only one legal subject was involved apart from the creditor R – M. M could not have signed as surety for his own debt albeit in the name of the business as his alter ego. When a company was incorporated a year later with almost the same firm name as the original entity, R neglected to insist on the conclusion of new credit agreements and surety agreements because M had misrepresented to R that the name change of the business entity did not impact on the business arrangements already in place. Allegedly, it merely underwent a change from sole proprietor to (Pty) Ltd! According to the pleadings, the second defendant M represented to the plaintiff by words, alternatively by conduct, that the entity remained the same and that the incorporation was “as a going concern” with no inherent change to debtors and creditors. The plaintiff relied on this misrepresentation to its detriment. The court correctly held that M could not be bound as surety for the debt of the company because no surety agreement was in place regarding that liability. Notwithstanding R’s reliance on the misrepresentation to its detriment, the court held that the reliance on estoppel could not succeed because the misrepresentation could not be maintained. It was held that maintaining the misrepresentation would be in conflict with section 6 of Act 50 of 1956. It is submitted that M was still responsible for the debt of his alter ego as the original business entity because he bound himself as principal debtor. In the absence of another legal subject, M was not “co-principal debtor” but the sole debtor. By postponing to inform R of the completed change in the business entity for more than five months after the company was incorporated and registered, M misrepresented to R that no change had occurred. In these circumstances estoppel was the applicable defence, notwithstanding the court’s finding. Creditors will be better off when they refrain from using old precedents containing contradictory formulations. They should rather compel the natural persons involved with their debtors as legal persons to sign only as principal or co-principal debtors and not as sureties. It is incomprehensible why the court held that R had no claim against M in this case; he remained the sole debtor for all liabilities due to R until such time when R was informed of the change in the legal entity of the business involved. No novation or delegation of the original debts were agreed to at all.

Regspraak: Delictual liability resulting from the incompetence of artisans and misplaced trust

by | Jun 18, 2022 | TSAR, TSAR 2022 I3

Regspraak: Delictual liability resulting from the incompetence of artisans and misplaced trust

Author: J Scott

ISSN: 1996-2207
Affiliations: University of South Africa
Source: Tydskrif vir die Suid-Afrikaanse Reg, Issue 3, 2022, p. 551-569
https://doi.org/10.47348/TSAR/2022/i3a9

Abstract

Die eiseres, moeder en voog van ’n 11-jarige seun, het skadevergoeding gevorder van ’n persoon (N) wat herstelwerk aan ’n beskadigde elektriese leiding in ’n meenthuis verrig het, die eienaar van die betrokke meenthuis (D) en die beheerliggaam van die deeltitelkompleks (BC). Die eienaar (C) van ’n onderneming wat kombuiskaste installeer, is as derde party tot die geding gevoeg. Een middag, terwyl die seun aan ’n kraan in die kompleks geraak het toe hy sy moeder se motor wou was, is hy ernstig beseer as gevolg van ’n enorme elektriese skok wat hy ontvang het. Dit was te wyte aan die feit dat C se werkers die elektrisiteitsleiding tydens werk in die meenthuis van die eiseres se buurvrou (R) beskadig het toe hulle besig was om kombuiskaste te installeer. Omdat R self daarna ook geskok is toe sy aan krane geraak het, het sy die elektrisiteitstoevoer afgeskakel. C se werkers was daarvan bewus. R het dadelik D se verteenwoordiger (M), wat gewoonlik as skakel tussen haar en D opgetree het, van die gevaartoestand verwittig en hy het onderneem om dadelik vir D daarvan in kennis te stel sodat hy spoedig reëlings vir herstelwerk aan die elektriese leiding kon tref. M het egter versuim om die berig aan D deur te gee. Die volgende oggend het C se werkers die elektrisiteit weer aangeskakel om aan te gaan met hul werk en derhalwe die gevaartoestand laat herleef, wat uiteindelik die tragedie as afloop gehad het. Die hof het tot die volgende beslissings geraak: Wat N (die eerste verweerder) betref, is bevind dat ofskoon sy brouwerk (die feit dat hy die elektriese leiding van die aardlekkasiestelsel ontkoppel het) die grondoorsaak vir die elektrifisering van die kraan was, dit nie vir ’n redelike persoon in sy skoene voorsienbaar sou wees dat die werkers wat van die gevaartoestand bewus was, so onverstandig sou wees om die elektrisiteit weer aan te skakel nie en dat ’n voldoende juridiese kousale verband derhalwe tussen N se handeling en die kind se beserings ontbreek het. Die werkers se handeling is dus as ’n novus actus interveniens beskou. Hierdie beslissing word gekritiseer as strydig met die regspraak betreffende juridiese kousaliteit. In BC (die derde verweerder) se geval was die omstandighede van sodanige aard dat daar nie redelikerwys van BC wat geen kennis van die gevaartoestand gehad het, verwag kon word om voorkomende stappe te doen nie en in hierdie geval is die eiser se vordering verwerp. Met hierdie bevinding word daar akkoord gegaan. Wat D (die tweede verweerder) betref, is bevind dat hy aanspreeklik is vir die eiser se nadeel. Oor die juridiese grondslag waarop die hof sy beslissing gevestig het, bestaan daar onsekerheid. In breë trekke is daar tot ’n bevinding van middellike aanspreeklikheid gekom, maar die hof het gewik en geweeg tussen werkgewersaanspreeklikheid en dié van ’n verteenwoordiger, ofskoon daar ter aanvang duidelik afwysend teenoor laasgenoemde grondslag gestaan is. Die ratio decidendi is in hierdie opsig uitermate verwarrend. Daar word aan die hand gedoen dat D se aanspreeklikheid dié van ’n werkgewer is vir handelinge van sy werknemer in diensbestek gepleeg. Ten einde laaste het die hof die posisie van C (die derde party) onder die loep geneem en hom eerstens as ’n onafhanklike kontrakteur bestempel, kennelik (en tereg) om aan te dui dat D nie ook vir sy optrede, of dié van sy werkers, aanspreeklik is nie. Daarna het die ratio decidendi in ’n staat van verwarring verval waar die hof C se aanspreeklikheid vir die handelinge van sy werkers beoordeel het. Die moontlikheid bestaan dat C enersyds as ’n werkgewer, of andersyds as ’n opdraggewer van ’n onafhanklike aannemer wat as uitsondering aanspreeklik sou kon wees in ooreenstemming met die toonaangewende uitspraak in Langley Fox Building Partnership (Pty) Ltd v De Valence (1991 1 SA 1 (A)) benader sou kon word. In hierdie opsig is daar los en vas verwys na die aanspreeklikheid van ’n onafhanklike aannemer en ’n verteenwoordiger, maar die regspraak waarna ter stawing van laasgenoemde verwys is, het in werklikheid geen steun vir die bevinding van C se aanspreeklikheid verskaf nie. Die hof het ten slotte ’n bevel uitgereik waarin hy C gelas het om D vir 50% van die skadevergoedingsbedrag wat D in die toekoms aan die eiseres sou moet betaal, skadeloos te stel. Ofskoon C kennelik ’n derde party was wat as gedingsparty (nie verweerder nie) ingevolge reël 13(1) van die Eenvormige Hofreëls gevoeg is, het regter Millar geen verwysing hierna gemaak nie en dit is aan die leser oorgelaat om uit te maak wat die aard van die proses ten opsigte van C was. Daarbenewens het die hof, onverklaarbaar, versuim om ’n enkele rede te verskaf vir sy besluit rakende die verdelingsverhouding waarop hy besluit het – ’n uiters ongewone praktyk. Daar word voorgestel dat artikel 2(8) van die Wet op Verdeling van Skadevergoeding 34 van 1956 wat die verhouding tussen die aanspreeklikheidsgrade van mededaders ten grondslag lê, hier toepassing moes vind. Enkele voorbeelde word verskaf van hoe daar tot ’n verdeling geraak kon word met verwysing na South British Insurance Co Ltd v Smit (1962 3 SA 826 (A)) en Jones NO v SANTAM Bpk (1965 2 SA 542 (A)).

Regspraak: ‘‘On demand payment’’ character of independent guarantees

by | Jun 18, 2022 | TSAR, TSAR 2022 I3

Regspraak: ‘‘On demand payment’’ character of independent guarantees

Author: C Lupton

ISSN: 1996-2207
Affiliations: University of Johannesburg
Source: Tydskrif vir die Suid-Afrikaanse Reg, Issue 3, 2022, p. 569-581
https://doi.org/10.47348/TSAR/2022/i3a10

Abstract

’n Onafhanklike waarborg (waarborg betaalbaar op aanvraag) word tipies uitgereik deur ’n finansiële instelling (gewoonlik ’n bank of versekeringsmaatskappy) om sekuriteit aan die begunstigde te verskaf dat die uitreiker die begunstigde sal betaal ooreenkomstig die waarborg teen ’n aanvraag wat ooreenstem met die vereistes van die waarborg. Enige prestasieverpligting kan konseptueel so verseker word. In Suid-Afrika is hierdie soort waarborg besonder algemeen in die konstruksiebedryf, onder andere om die aanbesteder van die werk te verseker teen die gebrekkige prestasie van die kontrakteur. So beskou vervul die waarborg ’n funksie van risiko-mitigasie vir die begunstigde, wat daarop kan staatmaak dat mits die betalingsaanvraag in ooreenstemming is met die vereistes van die waarborg, hy die waarborg op enige stadium van die konstruksieproses kan oproep, en dat die uitreiker dan verplig sal wees om dit te betaal – ongeag die bestaan van ’n geskil in die onderliggende konstruksiekontrak. Die kern kommersiële doel van die waarborg is om aan die begunstigde maklike en onmiddellike toegang tot fondse te verleen. In die praktyk word hierdie kommersiële doel nie altyd behoorlik verstaan nie. Hierdie ongelukkigheid neem die vorm aan van applikante vir waarborge (die prestasiepligtiges in die onderliggende verhouding) wat sonder meriete poog om by wyse van ’n interdik in te meng in die betaling van die waarborg, of deur die uitreiker te belet om te betaal, of om die begunstigde te belet om betaling aan te vra, gebaseer op argumente wat spruit uit die onderliggende kontrak (bv die konstruksiekontrak). Om hierdie rede, onder andere, het onafhanklike waarborge oor die afgelope dekade dikwels tot litigasie gelei. Hierdie beslissings het bygedra tot die ontwikkeling van hierdie vertakking van die reg en tot ’n behoorlike begrip van die regsaard en werking van onafhanklike waarborge. Die onlangse beslissing van die hoogste hof van appèl in SA National Roads Agency SOC Limited v Fountain Civil Engineering (Pty) Ltd ((395/2020) 2021 ZASCA 118 (20 Sep 2021)) is so ’n saak. Die waarde van die uitspraak lê daarin dat dit, onder andere, gevolg gee aan die fundamentele karaktereienskap van onafhanklike waarborge as instrumente wat betaalbaar is op aanvraag – sonder uitsondering – teen die agtergrond van bewerings van onmoontlikheid van prestasie van die onderliggende (konstruksie) kontrak.

Regspraak: The escape rule and the ownership of enclosed wild animals in English and South African law

by | Jun 18, 2022 | TSAR, TSAR 2022 I3

Regspraak: The escape rule and the ownership of enclosed wild animals in English and South African law

Author: W Freedman

ISSN: 1996-2207
Affiliations: University of KwaZulu-Natal Pietermaritzburg Campus
Source: Tydskrif vir die Suid-Afrikaanse Reg, Issue 3, 2022, p. 581-591
https://doi.org/10.47348/TSAR/2022/i3a11

Abstract

Die eiendomsreg op wilde diere word deur ’n aantal ongewone regsreëls beheer. Een van die reëls staan bekend as die ontsnappingsreël. Hierdie reël bepaal dat ’n persoon eiendomsreg op ’n wilde dier verloor wanneer sy fisiese beheer oor daardie dier tot ’n einde kom. Dit is nie verbasend dat die ontsnappingsreël tot ingewikkelde en moeilike vrae aanleiding gee nie, veral waar ’n wilde dier in ’n groot omheinde area – soos ’n veiligheidsomheinde wildreservaat – vrygelaat word. Een van die vrae is of die eienaar sy fisiese beheer oor ’n wilde dier verloor wanneer dit in ’n omheinde area vrygelaat word wat só groot is dat die wilde dier uit sig kan verdwyn en vrylik rondloop. Nog ’n vraag is of die eienaar fisiese beheer oor ’n wilde dier verloor wanneer dit binne die omheinde gebied bly, maar die eienaar nie meer die gebied besit nie, of nie meer toegang tot die gebied het nie. Beide hierdie vrae is aangespreek deur die Engelse appèlhof in Borwick Development Solutions Ltd v Clear Water Fisheries Ltd (2020 3 WLR 755 (CA (Civ Div))) en die Suid-Afrikaanse hoogste hof van appèl in Mathenjwa NO v Magudu Game Co (Pty) Ltd (2010 2 SA 26 (HHA)). Die doel van hierdie bydrae is om te argumenteer dat alhoewel die benadering wat in die Borwicksaak gevolg is meer in lyn is met die onderliggende algemene regsbeginsels van die fisiese beheerelement van besit, is die benadering wat in die Mathenjwa-saak gevolg is meer in ooreenstemming met die beleidsoorwegings onderliggend aan die ontsnappingsreël en derhalwe verkieslik binne die Suid-Afrikaanse konteks.