Abstract

“Groot data” gaan ’n merkbare impak op die versekeringsindustrie hê. Tradisionele versekering gaan merkbare veranderinge ondergaan as gevolg van die hoeveelheid inligting wat versekeraars nou tot hul beskikking het. Voorheen kon versekeraars grotendeels ’n passiewe rol in die voor-kontraktuele stadium van versekeringskontrakte speel. Polishouers het privaatheid geniet totdat al die nodige inligting om hul risiko te bepaal aan die versekeraar bekend gemaak is. Versekeraars se verhoogde toegang tot data gaan egter hierdie posisie drasties verander. “Groot data” mag lei tot die verpersoonliking van versekeringsdekking en meer billike risikobepaling vir voornemende polishouers. Die effek van “groot data” word in hierdie bydrae gedurende die verskeie stadiums van die versekeringsproduk se lewensiklus beoordeel. Vanaf bemarking en advertering, tot produkadvies, verkope en die bestuur van versekeringseise en klagtes – die effek wat “groot data” op elkeen van hierdie stadiums het, sal geanaliseer word. Die outeurs oorweeg met hierdie bydrae die effek wat “groot data” moontlik op die berekening van premies, die bepaling van die risiko van voornemende polishouers, sowel as openbaringsplig van die partye kan hê. Hierdie versekeringsaangeleenthede behoort beslis veranderinge te ondergaan as gevolg van die digitalisering van die industrie. As gevolg van die ontwikkelinge wat in hierdie verband in die Verenigde Koninkryk plaasvind, word die posisie in hierdie jurisdiksie ook oorweeg. Die voordele van “groot data” en data analise sluit in die verpersoonliking van versekeringsdekking, groter toeganklikheid en bekostigbaarheid (veral ten aansien van voorheen gemarginaliseerde individue en entiteite), verlaging van risiko en meer effektiewe hantering van versekeringseise. Hoewel “groot data” die manier waarop versekeraars besigheid doen verander, bestaan daar steeds ’n leemte in die reg. Die reg moet dus aanpas by veranderende omstandighede, veral om te verseker dat polishouers regverdig behandel word en dat toegang tot “groot data” nie deur versekeraars misbruik word nie. Daarom sal groot data ’n aansienlike rol speel in die versekeringsbedryf en kan nie geïgnoreer word nie. Hierdie artikel sal begin met die konseptualisering van groot data en die rol van groot data oorweeg deur die verskillende produk lewensiklus fases, en sal finaal geëvalueer word om vas te stel of regshervorming wel noodsaaklik sal wees in die lig van hierdie monumentale ontwikkelings.

Abstract

Of ’n mens dit het oor plaaslike of internasionale arbitrasie, die vertroulikheid van arbitrasie word beskou as een van sy belangrikste eienskappe, veral in vergelyking met geskilbeslegting deur die howe. Geskilbeslegting by wyse van arbitrasie vind alleenlik plaas indien die partye daartoe ingewillig het: hulle stel self die arbiter(s) aan, bepaal die prosedure wat gevolg moet word, en bepaal watter regsreëls of -beginsels die arbiter moet toepas. Staatsgesag speel hier geen rol nie. Wanneer die staat (openbare liggame) egter een van die partye by die geskil is, mag vrae oor die legitimiteit van die arbitrasieproses ontstaan veral omdat daar beperkte staatstoesig is. Nieteenstaande die gebrek aan staatstoesig oor arbiters en arbitrasie het die Suid-Afrikaanse regering geredelik ingestem tot arbitrasie tussen buitelandse beleggers en die regering as ’n geskilbeslegtingsmeganisme in bilaterale beleggingsverdrae, en die regering (en in die breë, openbare liggame) sluit steeds arbitrasieklousules in kontrakte in, terwyl sekere wetgewing selfs voorsiening maak vir verpligte arbitrasie. Nadat die Suid-Afrikaanse regering sy beleid oor arbitrasie in verband met buitelandse beleggers en beleggingsverdrae as ’n geskilbeslegtingsmeganisme heroorweeg het, is die Wet op die Beskerming van Beleggings 22 van 2015 gepromulgeer wat nie meer arbitrasie tussen ’n (buitelandse) belegger en die regering toelaat nie, tensy daardie moontlikheid steeds ingevolge ’n bestaande beleggingsverdrag voortbestaan. Ingevolge die wet is die geskilbeslegting vir die buitelandse belegger nou beperk tot bemiddeling en litigasie in die plaaslike howe. Die wet maak wel daarvoor voorsiening dat arbitrasie tussen die regering en die tuisstaat van die belegger mag plaasvind mits die regering daartoe ingestem het en die belegger alle plaaslike remedies uitgeput het. Arbitrasie is egter steeds ’n moontlikheid in daardie gevalle waar die verhouding tussen die regering en ’n buitelander op ’n internasionale kommersiële transaksie neerkom of indien daar geen internasionale element by betrokke is nie, kan arbitrasie ingevolge die Arbitrasiewet plaasvind. Dit wil dus voorkom asof daar ’n teenstrydigheid in die regering se benadering tot arbitrasie is afhangende van die aard van die kontraktuele verhouding of wie die ander party by die ooreenkoms is en wat die bron van die geskil is. Wat hierdie teenstrydige benadering veroorsaak het, is nie heeltemal duidelik nie. Die staatspartye by ’n beleggingsverdrag kies immers bewustelik om aan buitelandse beleggers die opsie te gee om geskille by wyse van arbitrasie op te los, en daarmee is nou weggedoen. Hoe verskil internasionale kommersiële arbitrasie waarby die regering (’n staatsorgaan of openbare liggaam) betrokke is en wat steeds toelaatbaar is, van internasionale beleggingsarbitrasie? In die geval van arbitrasie uit hoofde van ’n beleggingsverdrag is die regering se betrokkenheid uit hoofde van ’n posisie van gesag terwyl dit nie noodwendig gesê kan word van ’n gewone kontraktuele verhouding nie. Die regsbeginsels ter sprake is ook verskillend. Indien dit aan ’n beleidsverandering toegeskryf word, lyk ook dit verdag. Die Suid-Afrikaanse regering huldig klaarblyklik nie ’n negatiewe beleidstandpunt oor internasionale kommersiële arbitrasie nie, maar dat daar versigtiger omgegaan word met die vertroulikheid van sodanige arbitrasie indien ’n staatsorgaan of openbare liggaam daarby betrokke is, is waar. Die Wet op Internasionale Arbitrasie 15 van 2017 bepaal dat indien ’n openbare liggaam by arbitrasie betrokke is, moet dit in die openbaar plaasvind, tensy die arbiter(s) anders besluit. Op plaaslike vlak ontstaan daar ook ’n aantal vrae: waarom sou sekere wetgewing arbitrasie as geskilbeslegtingsmiddel voorskryf selfs waar die regering of ’n staatsdepartement by betrokke is, maar dit is nie meer moontlik ten aansien van beleggingsgeskille nie? Die Arbitrasiewet sowel as die Wet op Internasionale Arbitrasie is bindend op openbare liggame. Beleggingsverwante geskille (behalwe in soverre ’n beleggingsverdrag dit nog toelaat) mag egter nie meer aan arbitrasie op sowel die internasionale as plaaslike vlak onderwerp word nie, maar geskille met betrekking tot plaaslike en internasionale kommersiële aangeleenthede, mag wel gearbitreer word. Wanneer ’n regering ’n beleggingsverdrag onderteken, stem dit tot arbitrasie tussen die belegger en die regering in – die staat stem egter ook daartoe in dat sy soewereine of regulatoriese handelinge deur internasionale arbitrasietribunale geëvalueer kan word. Dit word nou nie verder toegelaat nie maar indien ’n internasionale kommersiële geskil nie as ’n belegging beskou kan word nie, kan dieselfde regeringshandelinge wel deur ’n arbitrasietribunaal geëvalueer word? Daar skyn ’n inherente en onversoenbare teenstrydigheid te bestaan.

Abstract

Met hierdie artikel werp die outeur lig op die gebrekkige regulering van die Suid-Afrikaanse intelligensiedienste en die magsmisbruik wat dit moontlik maak maar ook waartoe dit bestem was. Die outeur belig die verband tussen statutêre gesag vir intelligensiepraktyke en die aanspreeklikheid van die intelligensiedienste. Met verwysing na grondwetlike beginsels beoog die outeur om die grondwetlike beredenering vir die vereiste dat die intelligensiedienste gevestig moet word en dat hul bevoegdhede deur nasionale wetgewing gekontroleer moet word, te verdedig. Die algemene beweegredes om waarde te heg aan die statutêre regulering van openbare mag is met buitengewone oortuigingskrag van toepassing op intelligensiebevoegdhede, omdat opdringerige metodes van intelligensieversameling nie slegs regte skend nie, maar dit heimlik doen. ’n Afwesigheid van statutêre regulasie maak hierdie bevoegdhede effektief onsigbaar: nóg die regmatige omvang nóg die wesentlike uitoefening van intelligensiebevoegdhede is maklik vasstelbaar of toeganklik. Dus is die deursigtigheid van statutêre regulasie ’n noodsaaklike, dog weliswaar onvoldoende, voorwaarde vir die aanspreeklikheid van die intelligensiedienste. As ’n vraagstuk van grondwetlike praktyk, identifiseer die outeur drie gebiede van onderregulering wat die intelligensiedienste daartoe in staat gestel het om op ’n onregmatige en ontoerekenbare wyse werksaam te wees: (a) die herstrukturering van die intelligensiedienste deur presidensiële proklamering; (b) die gebrek aan statutêre regulering van opdringerige intelligensiepraktyke; en (c) die ontoeganklikheid van reglemente wat klassifisering beheer. Om die verband tussen die gebrek aan statutêre regulering en die misbruik van intelligensiebevoegdhede toe te lig, maak die artikel gebruik van die bewyse van korrupsie in die intelligensiedienste wat blootgelê is ná onlangse hofsake, asook twee presidensiële ondersoeke, naamlik die hoëvlak-hersieningspaneel oor die staatsveiligheidsagentskap en die Zondo-kommissie van ondersoek na staatskaping.

Abstract

OVERVIEW OF CONSTITUTIONAL COURT JUDGMENTS ON THE
BILL OF RIGHTS – 2021
This overview covers the following:

1. Equality
2. Personal freedom and security
3. Privacy
4. Freedom of expression
5. Access to housing
6. Health care
7. Children’s rights
8. Education
9. Access to courts
10. Arrested, detained and accused persons

Abstract

Die verantwoordbaarheid en potensiële aanspreeklikheid van finansiële toesighouers met uitsluiting van strafregtelike aanspreeklikheid, word in hierdie bydrae aangespreek. Nadat die Suid-Afrikaanse Reserwebank 100 jaar gelede tot stand gekom het en aan die hoof van banktoesighouding hier te lande gestaan het, is die toesighoudingsraamwerk drasties verander met die invoering van die model wat uit sogenaamde tweelingpieke (Twin Peaks) bestaan. Die verandering van die toesighoudingsraamwerk is deels as gevolg van die finansiële krisis van 2008 en die daaropvolgende veranderinge wat op die internasionale vlak deur die Internasionale Monetêre Fonds, die G-20, Financial Stability Board, die Basel-komitee, en ander internasionale organisasies aanbeveel is ten einde ’n toekomstige finansiële krisis te voorkom. Die veranderinge in die toesighoudingsraamwerk word stapsgewys geïmplementeer. ’n Kort oorsig van die veranderinge aan die toesighoudingsraamwerk word in die bydrae gegee. Die kern van die bydrae hanteer egter die vraag of, indien die finansiële toesighouer sy plig versuim en nie behoorlik toesig gehou het nie, die kliënt van die finansiële instelling, moontlik oor ’n deliktuele eis teen die toesighouer beskik. Dat daar in beginsel wel moontlik sprake van sodanige aanspreeklikheid is, is duidelik wanneer daarop gelet word dat die wetgewer in sy wysheid dit goed gevind het om immuniteit teen aanspreeklikheid aan die toesighouer te verleen indien laasgenoemde die gewraakte late bona fide begaan het. Die “Financial Sector Regulation Act” verleen tans gedeeltelike immuniteit aan die toesighouer indien die skade wat die betrokkene ly spruit uit “any loss or damage suffered or incurred by any person arising from a decision taken or action performed in good faith in the exercise of a function, power or duty in terms of a financial sector law” (a 285). ’n Handeling omvat vir doeleindes van die deliktereg sowel ’n commissio as ’n omissio. ’n Versuim om op te tree, stel ’n handeling in die vorm van ’n late daar maar indien sodanige omissio bona fide begaan is, is daar volgens dié kwytskelding geen aanspreeklikheid nie. Wanneer daar wel ’n vorm van kwade trou by die versuim betrokke is, verval die immuniteit en kan die toesighouer wel aanspreeklik gehou word. In hierdie gevalle sou ’n mens, wanneer die skuldelement ter sprake kom, moet vasstel of daar nie moontlik sprake van dolus eventualis kan wees nie. Die hoogste hof van appèl het reeds bevestig dat ’n mala fide handeling onregmatig kan wees (sien Minister of Finance v Gore NO). Dit is veral die geval wanneer daar ’n statutêre plig was om positief op te tree. Die kwessie van suiwer ekonomiese verlies kom in hierdie konteks ter sprake en die normale deliktuele beginsels sal ook binne die konteks van die aanspreeklikheid van die finansiële toesighouers toepassing vind. Die bekendstelling en invoering van ’n deposito-versekering sal in ’n groot mate verligting kan bring vir depositogewers (bankkliënte) wanneer die betrokke bank nie in staat is om die deposito’s terug te betaal nie. Die deposito-versekeraar word wel in die posisie van die depositogewer gesubrogeer, maar weens die verlening van gekwalifiseerde immuniteit nieteenstaande die pligsversuim aan die bona fide finansiële toesighouer bly dit die breër risikogemeenskap, naamlik die belastingbetaler, wat vir die gelag moet betaal. Die erkenning van die middellike aanspreeklikheid van die staat wat die amptenare aangestel het wat in werklikheid hul plig versaak het, mag tot gevolg hê dat versigtiger oorweging daaraan geskenk word om slegs gekwalifiseerde en toegewyde amptenare in sodanige toesighoudende poste aan te stel. Tensy analoog aan die persoonlike aanspreeklikheid van maatskappydirekteure die verantwoordelike besluitnemers persoonlik aanspreeklik gehou word, bly die arme belastingbetalers die remedielose melkkoeie van die staatsamptenare.

Abstract

Notwithstanding the court order incorporating the deed of settlement underlying the parties’ divorce in 1993, the debtor neglected to perform for more than 25 years. In all those years the claimant never approached the maintenance court to compel the defaulter to pay the maintenance due. Only after more than 27 years of silence did she claim maintenance and simultaneously lay claim to the sum of all the unpaid maintenance (R3,5 million). The respondent’s defence of extinctive prescription was unsuccessful. The debt is a judgment debt as defined in section 11(a) of the Prescription Act 68 of 1969 and the period of prescription in this respect is 30 years. In the judgment the question whether the underlying principles governing the exceptional claim for maintenance of an erstwhile spouse after their divorce were continuously met during the past more than 25 years was not touched on. For all those years the claimant managed to maintain herself and the children from the marriage without the allotted maintenance from the debtor. She never felt the compelling need to approach the maintenance court for the statutory help contained in the act to compel the defaulter to provide the alleged much-needed maintenance. It is submitted that the first requirement for a maintenance claim is objective need of the claimant, who alleged that she would not be able to maintain herself and be self-sufficient. She consequently needed the maintenance claimed. If she happened to be self-sufficient for more than 25 years, this primary requirement may not be met. In that case it would not even be necessary for the respondent to plead and prove that he was not in a position to provide the claimed maintenance – the second requirement for a maintenance claim. The claim is unfounded whenever either one of the two fundamental requirements is not met. The respondent may plead that the reasonable person in his position would also have been misled by the continuous conduct of the claimant, leaving the impression that the allotted maintenance was not really needed and the claim practically waived. Estoppel as defence is founded on a representation contained in either a commissio or an omissio of the claimant. Where a person (the representor) by his/ her words or conduct makes a representation to another person (the representee) and the latter, believing in the truth of the representation, acts thereon and would suffer prejudice if the representor were permitted to deny the truth of the representation made by him/her, the representor may be estopped – that is, precluded – from denying the truth of his representation. Blind reliance on estoppel as the equitable panacea for all unfair consequences of the estoppel assertor’s own naivety, without any regard for the requirements of this defence, is ill-advised. In the case at hand it is submitted that the debtor acted to his detriment, because relying on the representation, he was lured into the belief that it was not necessary to approach the maintenance court for a review of the original maintenance order, although the apparent self-sufficiency of the claimant points to the fact that the first requirement for a maintenance claim may not be met. In comparable Continental jurisdictions, it is accepted that it would be unfair to compel the debtor in these circumstances to perform and pay the sum of the maintenance of R3,5 million as a lump sum. Not only will it most probably drive the debtor into insolvency, but also, maintenance payable for an erstwhile spouse is by definition not meant to enhance the recipient’s savings or estate but to lighten the periodic maintenance needs of the claimant. If the claimant, for example, misappropriated any amount paid towards maintenance and utilised it as down payment on a luxury vehicle, she should not succeed in court with another maintenance claim.

Abstract

’n Beskuldigde persoon se reg op ’n billike verhoor geniet beskerming in artikel 35 van die handves van regte soos vervat in die Grondwet van die Republiek van Suid-Afrika, 1996. Die grondwet self omskryf die handves van regte as die hoeksteen van demokrasie in die land waarin die demokratiese waardes van menswaardigheid, gelykheid en vryheid bevestig word (a 7(1)). Omvattende werking word aan die handves verleen aangesien artikel 8(1) toepassing vind op die totale reg en bindend is op die wetgewende, uitvoerende en regsprekende gesag en alle staatsorgane. Die konstitusionele hof het in dié verband beklemtoon dat die reg op ’n billike verhoor fokus op die belang van prosedurele billikheid. Overgesetsynde plaas dit die kollig op die optrede van die polisiediens en nasionale vervolgingsgesag asook die toepaslike magtigende wetgewing aan die hand waarvan strafregtelike vervolgings ingestel word. In die twee onlangse beslissings van S v Moussa (2021 2 SASV 378 (GJ)) en S v Zuma (2022 1 All SA 533 (KZP), (CCD 30/2018) 2021 ZAKZPHC 89 (26 Oktober 2021)), het die onderskeie beskuldigdes in ’n poging om hul reg op ’n billike verhoor te beskerm, ’n pleit ingevolge artikel 106(1)(h) van die Strafproseswet 51 van 1977 opgewerp dat die aanklaer nie bevoeg was om te vervolg nie. Die betrokke pleit vorm reeds jare deel van die strafprosesregbedeling in Suid-Afrika en verskyn basies woordeliks dieselfde in opvolgende wetgewing sedert 1903. Desnieteenstaande het dié pleit weinig aandag in gerapporteerde beslissings en bykans geen aftrek in akademiese diskoers gekry nie. Dié gebrek het ruimte gelaat vir die pleit om in die vermelde beslissings enersyds onagsaam aangewend te word, en andersyds as skuiwergat te dien in die ewige spel van klaarblyklike verhoorontduiking. In die Moussa-saak beslis die hof tereg, na ontleding van presies wie oor verhoorbevoegdheid beskik en die rol van die aanklaer as verteenwoordiger van die direkteur van openbare vervolgings, dat die vervolgingsbevoegdheid van ’n aanklaer nie nadelig geraak word deur ’n vorige aanklaer wat haar bevoegdhede oorskry het nie en die pleit word van die hand gewys. In hierdie geval is die verkeerde remedie aangewend en word daar aan die hand gedoen dat die beskuldigde suksesvol sou wees indien die hof genader was met ’n aansoek om die vervolgingsgesag te verplig om die ooreenkoms wat met die beskuldigde gesluit was, gestand te doen asook ’n bevel wat die vervolgingsgesag verbied om die vervolging voort te sit. Die bevoegdheid van ’n aanklaer om te vervolg word in wese bepaal aan die hand daarvan of hy korrek as sodanig aangestel is, ’n delegasie om vervolgings waar te neem aan hom uitgereik is en of die vereiste eed afgelê is. In uitsonderlike gevalle vereis wetgewing dat die nasionale direkteur ’n spesifieke vervolging skriftelik moet magtig. In die Zuma-saak is nie een van hierdie vereistes bevraagteken nie. Die hof is egter versoek om ’n uitgebreide betekenis te heg aan artikel 106(1)(h) ten einde daarby ook in te sluit ’n beweerde gebrek aan objektiwiteit en onafhanklikheid van die aanklaer, kortom dat hy tesame met ander beamptes in die vervolgingsgesag die vervolging van die beskuldigde op ’n bevooroordeelde manier bedryf het. Die hof weier om aan die vertolking van “aanklaer” enige iets anders toe te dig as wat juis beslis is in Ndluli v Wilken NO (1991 1 SA 297 (A)) naamlik dat dié term verwys na die persoon wat as aanklaer in die hof optree en nie na die staat of vervolgingsgesag in die breë nie. Steunend op uitsprake van die hoogste hof van appèl beklemtoon die hof verder dat die adversatiewe strafprosesregsisteem van die aanklaer vereis om doelgerig en met ywer ’n vervolging op billike wyse waar te neem en dat volkome regterlike objektiwiteit en ’n algehele gebrek aan vooroordeel nie van aanklaers vereis word nie. Die hof beslis dat daar geen meriete bestaan om die toepassingsgebied van die pleit uit te brei in die lig van bestaande effektiewe remedies waarmee die reg op ’n billike verhoor beskerm kan word nie en wys ook in hierdie geval die pleit van die hand.

Abstract

None