Parole power play: the correctional services minister’s power to revoke parole unilaterally

by | Jul 9, 2025 | TSAR, TSAR 2025 I3

ARTIKEL

Parole power play: the correctional services minister’s power to revoke parole unilaterally

Authors: LG Curlewis and KM Carter

ISSN: 1996-2207
Affiliations: Senior lecturer in Public Law, University of Pretoria; LLM graduate and research assistant under supervision of Dr Curlewis, Law Faculty, University of Pretoria
Source: Tydskrif vir die Suid-Afrikaanse Reg, Issue 3, 2025, p. 486-502
https://doi.org/10.47348/TSAR/2025/i3a4

Abstract

In hierdie artikel ondersoek die outeurs die besluit van Suid-Afrika se minister van korrektiewe dienste, Pieter Groenewald, om die parool van twee misdadigers wat elk tot lewenslange gevangenisstraf gevonnis is, te herroep. Frans du Toit en Theuns Kruger is in 1994 skuldig bevind aan die grusame aanval op Alison Botha. Die besluit om parool toe te staan en later weer te herroep, wat onlangs geneem is, was die eerste in sy soort. In Suid-Afrika, wat tans gebuk gaan onder geweldige hoë statistieke van geslagsgebaseerde geweld, het hierdie debat dus hernieude belangstelling ontketen. Hierdie artikel ondersoek die Suid-Afrikaanse wetlike raamwerk ten aansien van wat presies parool sou beteken, insluitend die ingewikkelde prosedurele aspekte daarvan, asook die diskresionêre bevoegdhede wat aan die minister verleen word in hierdie verband. Die verskillende soorte parool word verduidelik, met inbegrip van die faktore wat in ag geneem word tydens oorweging daarvan, asook die instansies wat verantwoordelik is daarvoor.
’n Vergelykende ontleding met paroolstelsels in Engeland en Nederland dui aan dat beduidende verskille te bespeur is, wat veral betref aspekte soos: prosedurele duidelikheid, deursigtigheid en slagofferbetrokkenheid. Voor die hand liggende tekortkominge het aan die lig gekom.
Kritiek word gelewer op die potensiële misbruik van ministeriële magte in Suid-Afrika. Die daadwerklike invloed wat politieke invloed in paroolbesluite al in die verlede gespeel het, word beklemtoon. Dit wek uiteraard kommer oor die regverdigheid van paroolbesluite in die algemeen en rondom die stelsel as sulks. Met verwysing na judisiële ingrepe word gedemonstreer hoe die howe al in die verlede ministeriële besluite moes hersien het om prosedurele billikheid en grondwetlike rasionaliteit te bereik.
Uiteindelik bevraagteken die skrywers of die minister se eensydige bevoegdheid om soms lukraak parool te herroep toepaslik is, gegewe die moontlike vatbaarheid vir magsmisbruik in die afwesigheid van regterlike oorsig as pertinente vereiste. Daar word aan die hand gedoen dat dit hoog tyd is dat
die wetgewer moet ingryp en eens en vir altyd regsekerheid skep oor parool as sodanig. Die huidige toedrag van sake is te moeilik verstaanbaar vir beide die publiek sowel as wetstoepassers en bewerkstellig geensins eenvormigheid nie – vandaar, derhalwe die huidige gebrek in vertroue deur die samelewing jeens parool en alles daarmee saam.

About context, meaning, and statutory interpretation: exploring related concepts to understand contested terms

by | Jul 9, 2025 | TSAR, TSAR 2025 I3

ARTIKEL

About context, meaning, and statutory interpretation: exploring related concepts to understand contested terms

Author: TR Carney

ISSN: 1996-2207
Affiliations: Associate Professor of Afrikaans Linguistics, University of South Africa
Source: Tydskrif vir die Suid-Afrikaanse Reg, Issue 3, 2025, p. 503-518
https://doi.org/10.47348/TSAR/2025/i3a5

Abstract

Die teorie van wetsuitleg in Suid-Afrika bepaal dat wetsuitleg beide kontekstueel en doelgerig moet wees. Waarnemende appèlregter Unterhalter verwys hierna as “die drietal van teks, konteks en doel”. Konteks word in ’n breë sin beskou as die relevante bepaling, die wet in sy geheel asook enige inligting wat tot die wet se produksie gelei het. Hierdie benadering is daarop gemik om die doel van die betwiste bepaling en die wet in die algemeen te verklaar. Taal, en die vereiste om taal in konteks te verstaan, speel ’n belangrike rol tydens die proses. Ten spyte van die oënskynlike belang van taal, sluit die kontekstuele benadering dikwels ekstrinsieke taalbronne of inligting uit wat verder as die betrokke bepaling en die produksie daarvan strek.
In hierdie konseptuele artikel argumenteer ek dat taalgebaseerde ekstrinsieke data, as deel van ’n breër semantiese konteks, wetsuitlêers kan help om ’n betwiste kwessie te verduidelik waar die woordomskrywingsklousule in ’n wet moontlik beperk kan wees. ’n “Breër semantiese konteks” fokus op die betekenis van woorde (en ander leksikale items) wat sentraal staan tot die kwessie wat geïnterpreteer word. Byvoorbeeld, in twee sake teen die minister van gesondheid en die Suid-Afrikaanse Reguleringsowerheid vir Gesondheidsprodukte, moet die hof bepaal of gesondheidsaanvullings as medisyne geld en daarom gereguleer moet word. Daarvoor moet die hof bepaal of die begrippe “komplementêre medisyne” en “gesondheidsaanvullings” by die definisie van “medisyne” ingesluit mag word. Deur bykomstig daartoe die betekenis van die begrip “pasiënt” te verken, word die konseptuele reikwydte van “medisyne” uitgebrei. Om die semantiese raamwerk van “pasiënt” te verken, is data van twee databasisse onttrek, naamlik FrameNet en WordNet. Die data weerspieël dat medisyne iets is wat pasiënte gebruik en daarom doelgerig siektes of ander mediese kwale/defekte aanspreek, teenoor gesondheidsaanvullings wat eerder met verbruikers geassosieer en beter as hulpbronne beskou kan word. Dus, die gebruik van taalgebaseerde ekstrinsieke taalbronne, soos die konseptuele uiteensetting van relevante terme, kan vir wetsuitlêers van nut wees om betwiste terme se konteks te verbreed en binne die betrokke bepaling te verstaan.

Chapter 9 institutions and legislative oversight: navigating the challenges of executive accountability

by | Jul 9, 2025 | TSAR, TSAR 2025 I3

ARTIKEL

Chapter 9 institutions and legislative oversight: navigating the challenges of executive accountability

Author: S Maganoe

ISSN: 1996-2207
Affiliations: Lecturer, School of Law, University of the Witwatersrand
Source: Tydskrif vir die Suid-Afrikaanse Reg, Issue 3, 2025, p. 519-533
https://doi.org/10.47348/TSAR/2025/i3a6

Abstract

In hierdie bydrae ondersoek die outeur die sleutelrol wat die openbare beskermer speel in die versterking van wetgewende oorsig in Suid-Afrika. Die kantoor van die openbare beskermer is opgerig ingevolge hoofstuk 9 van die grondwet met die opdrag om misdaad in die openbare sektor te ondersoek en aan te spreek. Daarmee word dit ’n belangrike meganisme vir die bevordering van aanspreeklikheid in die regering. Die klem word geplaas op die ontwikkeling van die openbare beskermer se gesag, veral die skuif na bindende aanbevelings en die implikasies daarvan vir wetgewende oorsig. Deur ’n analise van belangrike regspraak en die uitdagings wat verband hou met die instandhouding van onafhanklikheid, beklemtoon die outeur die impak wat die openbare beskermer het op die bevordering van deursigtigheid en verantwoordbaarheid in die Suid-Afrikaanse regering.
Benewens die belangrike werk wat die openbare beskermer uitvoer, word gefokus op die sistemiese struikelblokke wat die implementering van die instelling se aanbevelings in die praktyk belemmer. Uitsprake soos in die Nkandla-saga en die Phala Phala-saak het die omvang van die probleem duidelik gemaak. Daar word aangetoon dat die regering dikwels nie reageer op die openbare beskermer se bevindings nie. Dit onderstreep die dringende behoefte aan ’n sterker struktuur vir implementering binne die wetgewende proses, aangesien die parlement se onwilligheid om op aanbevelings van die instelling op te tree, die werk van die openbare beskermer belemmer.
Die outeur vergelyk die Suid-Afrikaanse benadering met dié van ander lande, soos Australië, wat betroubare meganismes van wetgewende toesig het. Dit bied insigte oor hoe Suid-Afrika sy bestaande stelsels kan verbeter en kan leer van internasionale beste praktyke. Daarbenewens word beklemtoon dat daar ’n behoefte is aan meer samewerking tussen die openbare beskermer, die wetgewer en ander belanghebbendes om die doeltreffendheid van wetgewende toesig te bevorder.
Laastens, word aanbeveel dat die parlementêre komitees wat spesifiek fokus op die implementering van die openbare beskermer se aanbevelings versterk moet word om die doeltreffendheid van oorsig en aanspreeklikheid in die regering te verseker. Dit is deurslaggewend vir die volhoubare sukses van demokratiese beginsels en die regstaat in Suid-Afrika.

Testamentsverlyding in twyfelagtige omstandighede en oorvol hofrolle

by | Jul 8, 2025 | TSAR, TSAR 2025 I3

AANTEKENINGE

Testamentsverlyding in twyfelagtige omstandighede en oorvol hofrolle

Author: JC Sonnekus

ISSN: 1996-2207
Affiliations: Universiteit van Johannesburg
Source: Tydskrif vir die Suid-Afrikaanse Reg, Issue 3, 2025, p. 534-554
https://doi.org/10.47348/TSAR/2025/i3a7

Abstract

Since the benefits of a will only materialise for a beneficiary after the testator’s death – when the testator can no longer clarify any doubts about his/her intentions – the law has traditionally imposed strict formalities for the valid execution of wills. One such requirement is that the testator must have had the mental capacity to appreciate the nature and consequences of making a will. However, the burden of proof lies with anyone asserting that the testator lacked this capacity, as the law presumes that anyone over the age of sixteen has the requisite capacity (in accordance with section 4 of the Wills Act 7 of 1953).
When there is doubt about a will’s validity, the master of the high court – or the court itself – will first assess whether the formal requirements for executing a will have been met. If the document fails to meet these requirements and does not qualify as a will, then any inquiry into the testator’s mental capacity becomes irrelevant. As stated in Samuels v Juries: “In the light of this finding, it is not necessary for me to deal with the first respondent’s further argument that the deceased lacked testamentary capacity” (2023 JOL 60384 (WCC) par 41).
The testator’s age must clearly meet the minimum legal requirement, and evidence of mental capacity at the time of execution is critical. While the law fixes the minimum age for making a will at sixteen, it does not prescribe any maximum age after which a person is automatically deemed incapable. This creates the potential for abuse, particularly involving elderly individuals who may be vulnerable and dependent on others. Nevertheless, advanced age alone does not justify doubts about capacity if prima facie a will has been properly executed. As confirmed in Genlloud v Van der Merwe NO: “Once it is clear that documents are a person’s Wills and Codicils, the person who attacks them on any ground must prove it. The law honours the deceased’s wishes, even if they result in envy among the next of kin” (2024 JOL 65688 (GJ) par 135).
In Ebeling v Koch (A 169/2024) 2025 ZAWCHC 59 (21 Feb 2025), the appellant – adopted daughter and sole surviving descendant of the testatrix – raised doubts about the testatrix’s mental capacity, alleging she suffered from advanced dementia at the time the will was allegedly executed. Suspicion deepened when it emerged that the sole beneficiary was the husband of one of the witnesses to that will. Further allegations included the sine causa depletion of nearly the entire bank account (over R1,5 million) of the perceived testatrix shortly after the will’s execution but more than eighteen months before the testatrix’s demise in 2015. The witness and her husband were allegedly involved as beneficiaries in these transactions, leaving a residue of only R1 200 in the bank account.
Regardless of whether the master accepted the prima facie will or the executor contested it before his death, the context in which the will was executed warrants careful examination. This remains necessary even if the remaining estate after the plundering of the bank account appeared too small to raise concern about unfounded delayed administration, given that more than nine years have passed since the testatrix’s death.
To date, at least three court cases have been initiated due to the questionable circumstances surrounding the 2013 will, and litigation concerning unjustified enrichment may still continue. Given the current backlog in South African courts – with some cases waiting up to seven years for a court date – it may be time for the legislature to consider a registration system for wills, similar to the one in the Netherlands. There, for the past century, it is enacted that a will must be registered in the national register for wills the first working day after execution. This enables early scrutiny of all surrounding circumstances and minimises uncertainties before the testator’s death, relieving courts from revisiting these issues years later.
Such a system could significantly reduce the strain on the judiciary. (The escalation in the number of unreported cases focussing on this aspect of the administration of an estate – some of which are discussed in this contribution – should also be noted.) This can be done without needing to rely solely on the recently introduced requirement for compulsory mediation before court enrolment. The lengthy delays currently experienced contradict the constitutional right to effective access to justice.
Even if Ebeling’s claim as the testatrix’s adopted daughter ultimately succeeds, the amount by which the respondents may have been enriched sine causa – especially given the acquisition of real estate in Mossel Bay funded with the misappropriated estate funds – could exceed the original R1,5 million, due to inflation and rising property values. Nevertheless, enrichment claims are limited to the lesser of the amount of unjustified enrichment or the claimant’s actual impoverishment, unless otherwise qualified.